Nazwa miasta Ostróda (niem. Osterode) pochodzi od miejscowości w górach Harc, w Dolnej Saksoni, będącej własnością książąt brunszwidzkich.

   Historia osady sięga czasów przedchrześcijańskich, gdzie w jej pobliżu przebiegała ówczesna granica terytoriów plemiennych Sasinów i Pomezan, a także prowadził szlak handlowy nad Bałtyk, a w czasach średniowiecznych trakty z południa na północ i z zachodu na wschód.

   Na przełomie XIII i XIV wieku Krzyżacy wybudowali drewnianą warownię wraz z podgrodziem w delcie Drwecy. Dogodne położenie stwarzało osadzie szerokie możliwości rozwoju. Po stłumieniu ostatniego powstania pruskiego w 1274 roku nasiliła się ekspansja osadnictwa. Sprowadzała się tu głównie ludność z podbitych plemion pruskich (zwłaszcza Pomezan), ale także Słowianie z Ziemi Chełmińskiej.

   W 1329 roku komtur dzierzgoński Luther z Brunszwiku nadał Ostródzie prawa miejskie na prawie chełmińskim. W 1941 roku miasto zostało ogłoszone przez mistrza Ditricha von Altenburga główną siedzibą komturstwa. Ostróda stała się administracyjną, militarną i gospodarczą siedzibą Krzyżaków. W 1381 roku książę litewski Kiejstut zdobywa miasto i pali zamek. Do dalszego niemal całkowitego zniszczenia zabudowy miejskiej przyczynia się wielki pożar w 1400 roku.

   Po bitwie pod Grunwaldem w 1410 roku, będącej całkowita klęską Krzyżaków, rycerz Mikołaj z Duraga wypędza Krzyżaków z zamku i oddaje miasto pod władanie Polaków. Na polecenie króla Władysława Jagiełły na zamku złożone zostały zwłoki wielkiego mistrza krzyżackiego Ulricha von Jungingena. Po dwóch miesiącach Ostróda wraca z powrotem w ręce Krzyżackie.

   W 1440 roku powstaje Związek Pruski chroniący interesów ziemiaństwa. W 1466 roku na mocy traktatu toruńskiego kończącego wojnę 13-letnią, Ostróda wchodzi w skład Prus Zachodnich. W 1519 roku kończy się ostatnia wojna polsko - krzyżacka, w wyniku której miasto zostaje zdobyte przez wojska polskie. W 1525 roku po Hołdzie Pruskim wchodzi w skład świeckiego Księstwa Pruskiego, będącego lennem Polski. Następny hołd miał miejsce w 1570 roku, ale jest on składany tym razem księciu pruskiemu Albrechtowi Fryderykowi Hohenzollernowi przez ostródzką szlachtę.

   W 1628 roku do miasta zdobytego przez Szwedów przybywa król Gustaw Adolf.

   Na mocy pokoju oliwskiego w 1660 roku zostały zerwane oficjalne więzy zależności lennej pomiędzy Prusami Książęcymi i Polską.

   W 1714 roku powstały tu pierwsze szkoły elementarne, między innymi w Idzbarku, Ornowie i Zwierzewie. W 1708 roku do Prus Książęcych przedostała się ze Lwowa dżuma. Zaraza pochłonęła około 2002 tys. ofiar, będącej ok. 30 % ludności zamieszkałej w Prusach Książęcych.

   W 1758 roku wojska rosyjskie przekroczyły granice Prus Książęcych, zdobywając Królewiec i ogłaszając Prusy Książęce rosyjską prowincją - Nowa Rosja.

   Początki XIX wieku to okres licznych zwycięstw Napoleona Bonaparte w Europie Zachodniej i ekspansja jego wojsk na wschód. Dlatego też w roku 1807 od 21 lutego do 1 kwietnia na zamku w Ostródzie mieściła się główna kwatera Wielkiego Wodza.

   Kolejna epidemia cholery w 1831 roku doprowadziła do śmierci 170 z 2230 mieszkańców miasta.

   W latach 1833 - 1884 w Ostródzie ukazywał się Mazur wydawany przez Jana Karola Sembrzyskiego, od 1835 roku miasto otrzymywało Gazetę Ostródzką, a w 1845 powstała drukarnia. Kolejne lata to budowa Kanału Ostródzko - Elbląskiego, ukończonego w 1860 oraz poprowadzenie przez Ostródę linii kolejowej.

   W latach 1835-1848 w Ostródzie mieszkał wybitny działacz mazurski H.M.G. Gizewiusz, po śmierci pochowany na miejskim cmentarzu zwanym Polska Górka. W XIX wieku Ostróda to ośrodek polskiego ruchu politycznego i narodowego, ukazywały się polskie czasopisma: Mazur, Goniec Mazurski, działała polska drukarnia i księgarnia.

   Po plebiscycie 1920 pozostała w granicach Niemiec. W 1939 roku liczy 18 tys. mieszkańców i zyskuje w prasie niemieckiej przydomek "Perła Mazur". W 1945 powróciła do Polski z całkowicie zniszczoną zabudową miejską i zamkiem.

   Warte zobaczenia w Ostródzie są: kościół gotycki (XIV, XVI w., wielokrotnie przebudowywany), ruiny zamku krzyżackiego (XIV w.), fragmenty murów obronnych (XIV w.), domy (XIX w.).

   Zobacz również: Stare pocztówki