Legenda daje początek Białemustokowi w roku 1320, kiedy książę litewski Gedymin zakłada osadę w miejscu gdzie rzeka zwana dziś Białą spływała z ośnieżonego białego stoku. Jednak pierwsze wzmianki o tych terenach zachowały się w dokumentach z końca wieku XIV.

    W latach 1437-1450 ówczesny król Polski Kazimierz Jagiellończyk nadał te ziemie Jakubowi Raczce Tabutowiczowi, potomkowi żmudzkiego bojara Klausucia. Na przełomie XV i XVI wieku wnuk Tabutowicza, Mikołaj Raczkowicz, założył tu osadę, zasiedlenie, której sam pomagał finansować. W 1547 roku Białystok został własnością rodziny Wiesiołowskich. Miejscowość zyskała wtedy murowany kościół - obecną kaplicę przy kościele Farnym oraz zamek. Po bezpotomnej śmierci Krzysztofa Wiesiołowskiego posiadłość przeszła w ręce państwa.

    W 1659 roku majątek ten, wraz ze starostwem Tykocin, otrzymał hetman Stefan Czarniecki. Dziedziczy go córka Aleksandra Katarzyna, która poślubia Jana Klemensa Branickiego. Ich syn, Mikołaj, jako pierwszy z rodu Branickich osiedlił się w Białymstoku na stałe. Wynikiem jego starań Jan III Sobieski nadał prawa miejskie rezydencji w 1691 roku.

    Miasto przeżywało rozkwit za panowania Jana Klemensa Branickiego, prawnuka hetmana Czarnieckiego. Zarządzał on miejscowością od początku XVIII w. do swojej śmierci w 1771 roku. Jego zasługą jest ostateczny wygląd rezydencji - Pałacu Branickich. W 1749 roku August III Sas nadaje Białemustoku przywilej miejski na prawie magdeburskim.

    Jan Klemens Branicki, wraz z żoną Izabelą Poniatowską, znacznie przyczynił się dla rozwoju miasta - dzięki temu zyskał miano patrona miasta. Był on jednocześnie hetmanem wielkim koronnym Rzeczypospolitej. Później walczył nawet o tron Polski ze Stanisławem Augustem Poniatowskim. W 1750-1771 sprowadzał do tutejszego teatru największe sławy opery. Założył również szkołę wojskowo-inżynieryjną. Po pożarze w 1753 roku miasto zostało przebudowane - zyskało wtedy m.in. Ratusz Miejski, zbrojownię, plebanię i przytułek - dzisiejsze kino "Ton". Za jego czasów pałac gościł wiele sławnych postaci świata - między innymi schronił się tu przyszły król Francji Ludwik XVIII. Po jego śmierci powstał jeden z charakterystycznych budynków Białegostoku - Loża Masońska, zbudowana z inicjatywy drugiego męża Izabeli Poniatowskiej, Andrzeja Mokronowskiego, członka Wielkiej Loży Narodowej Wielkiego Wschodu Polskiego, do której należał również m.in. król Stanisław August Poniatowski.

    Po śmierci J.K. Branickiego miasto staje się własnością rodu Potockich, którzy krótko po II Rozbiorze Polski w 1795 roku sprzedają go Prusom w 1802 roku. W 1807 na mocy pokoju w Tylży Białystok znalazł się w granicach Rosji. W 1812 mieszkańcy miasta czynnie wspierali kampanię napoleońską. Po włączeniu Białegostoku do guberni grodzieńskiej w 1842 roku, miasto powoli traci znaczenie w regionie.

    W tym czasie w Białymstoku zaczyna się rozwijać przemysł włókienniczy. W 1834 roku ustanowiono granicę celną między Królestwem Polskim a Cesarstwem Rosyjskim. Dało to możliwość rozwoju przemysłu, aż do jej zniesienia w 1851 roku. W tym okresie do miasta napływa tu ludność żydowska, tzw. Litwacy uciekający z Litwy, Białorusi i Ukrainy przed pogromami i represjami administracyjnymi. Stanowili oni wtedy nawet 70% ludności miasta. W 1862 roku otwarto linię kolejową Warszawa - Petersburg, co doprowadziło do dalszego ożywienia gospodarczego miasta. W tym okresie dobudowano przybudówkę do kościoła zbudowanego przez rodzinę Wiesiołowskich - dzisiejszy kościół farny. Pod koniec XIX w. następuje również ożywienie ruchów niepodległościowych.

    Przełom XIX i XX wieku to także czasy strajków robotniczych - po raz pierwszy w 1895, później 1 maja 1903 roku. W 1905 roku manifestacja została krwawo stłumiona. Tego samego roku dokonano pogromu Żydów w Białymstoku.

    W czasie I Wojny światowej, w 1915 roku Białystok zajęli Niemcy i pozostali tu aż do lutego 1919 roku. W wyniku wojny zarówno Rosjanie, jak i Niemcy rozbierali fabryki i przenosili je w głąb swoich państw. Wraz z odcięciem od Rosji przestaje również istnieć rynek zbytu.

    W czasie wojny polsko-rosyjskiej w 1920 roku, Białystok okupują bolszewicy i organizują tu Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski z Julianem Marchlewskim na czele.

    W okresie międzywojennym wzrasta zaludnienie Białegostoku, miasto rozbudowuje się i modernizuje. Rozpoczęto budowę kościoła św. Rocha - symbol wyzwolenia. Założono również park imienia księcia Józefa Poniatowskiego. W tym okresie miasto jest zamieszkiwane przez Polaków - około 50% ludności, Żydów - około 40% ludności oraz Niemców, Rosjan i Białorusinów. Rozwija się również białostocki przemysł włókienniczy.

    Podczas II Wojny światowej Białystok został zajęty przez Niemców 15 września 1939 roku, a następnie 22 września przekazany Rosjanom na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow. Miasto stało się częścią Białoruskiej Republiki Ludowej. Następują represje na ludności - wielu z mieszkańców zostało wywiezionych w głąb Rosji i nigdy nie powróciło. 27 czerwca 1941 roku miasto zajmują ponownie Niemcy. Tego samego dnia spalono żywcem około 2000 Żydów w białostockiej Wielkiej Synagodze. Na przełomie lipca i sierpnia 1941 utworzono getto dla ludności żydowskiej. Getto zaczęto likwidować po raz pierwszy w lutym 1943 roku, ale mimo oporu i bohaterskiej walki ostatecznie zlikwidowano je w sierpniu tegoż roku.

    Armia Czerwona wkroczyła do Białegostoku w lipcu 1944 roku. Zaczęły się ważyć losy przynależności państwowej Białegostoku. W tym okresie rozpoczęły się również czasy terroru dla osób zaangażowanych w działalność patriotyczną. Białystok po wejściu Rosjan został zniszczony w około 80%, wywieziono również wiele maszyn co osłabiło lokalny przemysł. Miasto zaczęto zaludniać osobami przesiedlonymi z okolic Grodna, Nowogródka i Wilna.

    W latach pięćdziesiątych znacznie rozbudowano Białystok: powstaje m.in. Dom Partii, Akademia Medyczna oraz Wyższa Szkoła Inżynierska, która później staje się Politechniką Białostocką, a także rozgłośnia radiowa. W latach siedemdziesiątych Białystok stał się całkiem znaczącym ośrodkiem artystycznym: tu zaczynali i działali Edward Stachura, Janusz Laskowski, a także Edward Redliński.

    Białystok obecnie liczy 300 tysięcy mieszkańców i jest największym ośrodkiem kultury, nauki i przemysłu w tej części Polski.

   Zobacz również: Stare pocztówki