Fragment książki pt.
"Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego"
Autor: Wiesław Niesiobędzki, Iława, 2003
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Tekst zamieszczony za zgodą autora.
|
|
Na dzień 3 grudnia 2003 książka jest jeszcze dostępna w sprzedaży w księgarni
"Metis" w Iławie
tel. 0 prefix 89 648-26-39
Ogrodzieniec (Neudeck) rodowa wieś feldmarszałka Hindenburga
Wieś położona w odległości około 2 km od Kisielic, niedaleko szosy
Iława - Kisielice, założona w roku 1320 przez zasadźcę Albrechta,
który na mocy przywileju nadanego mu przez kapitułę pomezańską razem
z prawem założenia wsi otrzymał w dziedziczne posiadanie karczmę.
Wioska w 1414 roku została tak doszczętnie zniszczona podczas toczącej
się między Polską a Krzyżakami wojny głodowej, że jeszcze do roku
1543 zamieszkiwało w niej tylko dwóch gospodarzy.
W Ogrodzieńcu i Limży (Limbsee) , większą część swego dzieciństwa spędził
Paul von Hindenburg und von Beneckrendorf, który przyjeżdżał tu do swego
dziadka, nie tylko jako dziecko a także później jako kadet, w sielskim
krajobrazie otoczonego lasami rodzinnego gniazda w Ogrodzieńcu spędzał
wolne od służby i nauki wojskowej dni i tygodnie i pod okiem dziadka
ćwiczył swoje umiejętności jeździeckie oraz wojskową postawę.
Tereny wokół Ogrodzieńca były bardzo piękną okolicą, niegdyś całkowicie
zalesioną. Nazwa wsi. Neudeckt, po niemiecku „nowo odkryty”,
miała wziąć się stąd, że po wyrębie lasu z wyżyny, na której miano
zbudować wieś uzyskano nowe i piękne miejsce widokowe. Według innej
wersji, nazwa wsi Neudeck a wcześniej Nejdeecke, wzięła się od
płynącej w pobliżu rzeczki Nejdy. Wioska zbudowana w zakolu lub
innymi słowy w rogu (ecke) Nejdy, z natury rzeczy została nazwana
leżącą na rogu Nejdy – Nejdeecke, co z biegiem zostało
przekształcone w Neudecke.
Założycielem gniazda rodzinnego Hindenburgów w Ogrodzieńcu był pochodzący
z Falkenburga w Nowej Marchii pułkownik Otto Friedrich von, Hindenburg,
któremu za wybitne zasługi oddane w dwóch wojnach śląskich toczonych
z Austrią, Król Fryderyk Wielki nadał leżące po dwóch różnych stronach
Kisielic dwa dobra ziemskie Neudeck i Limbsee (Limża). Gdy pułkownik
Otto Fredrich von Hindenburg dnia 10 stycznia 1722 roku zmarł
bezdzietnie, obydwa majątki odziedziczyły po nim jego siostry Zofia i
Barbara, zaś po ich śmierci kolejno w latach 1774 i 1778 roku, dobra
ziemskie ich brata przeszły w ręce wnuka Barbary – Otto Gottfrieda
von Beckenendorf pradziadka przyszłego feldmarszałka. Jednak pod warunkiem
postawionym jeszcze przez pułkownika Otto Friedricha von Hindenburg, że
kolejny dziedzic Neudeck i Limży przejmie nazwisko i herb rodu Hindenburg.
Połączenie obydwu nazwisk zatwierdził 2 stycznia 1789 roku swym dekretem
król Prus Fryderyk Wilhelm II, od tego czasu właściciele Ogrodzieńa i Limży
pieczętowali się herbem obydwu rodów i nosili podwójne nazwisko;
von Beneckendorf und von Hindenburg.
W połowie XVIII w starym parku zbudowana została w stylu późnego baroku
rezydencja dworska Hindenburgów. Styl budowli rezydencji dworskiej
Hindenburgów w Ogrodzieńcu, przyjął się pod nazwą „Altbau Neudeck”
nieomal w całych Prusach, jako typowy styl stosowany w latach 1760 – 1800,
przy budowie dworów i pałaców posiadaczy ziemskich. Były to jednopiętrowe
budowle rezydencjalne o trójosiowym układzie okien. Ich charakterystyczną
cechą była uproszczona forma dachu, w którego środkowej części znajdowały
się ponad trzema oknami, podniesione do góry trójkątne szczyty.
Dwór w Ogrodzieńcu, styl Altabau Neudeck
W latach późniejszych styl Altbau Neudeck ulega przekształceniu w Altbau
Neudeck II, różnica polega na wydłużeniu budowli, dodawaniu bocznych
szczytów dachowych, umieszczonych między pierwszą kondygnacją a dachem,
stosowaniu okien mansardowych.
Po śmierci Otto Gottfrieda dnia 6 maja 1827 roku, dobra ziemskie dziedziczył
jego syn Otto Ludwig. Otto Ludwig mający czterech synów, chcąc zgodnie z
wolą króla Prus zapobiec rozdrobnieniu rodowych dóbr, cały majątek zapisał
synowi Albertowi, wskazując pozostałym synom, zgodnie z rodzinna tradycją
karierę wojskową w służbie króla. Służbę wojskową wybrał także
Robert von Beneckendorf und von Hindenburg, najmłodszy brat Alberta i
ojciec Paula przyszłego prezydenta Rzeszy Niemieckiej, który po śmierci
16 kwietnia 1902 roku pochowany został na cmentarzu w Nejdykach.
Albert von Beckenendorf und von Hindenburg, który decyzją swego ojca dostał
w posiadania całość dóbr rodzinnych, miał jednak obowiązek świadczenia
finansowej pomocy braciom , co wiązało się z dość dużymi wydatkami. By
im podołać Albert został przymuszony do sprzedania Limży.
Poprawę warunków materialnych rodu, przyniosło zawarte w roku 1830 małżeństwo
Alberta von Beckenendorf und von Hindenburg z Liną von Polenz (potomną
dawnych właścicieli Nejdyk) dziedziczką leżących na północny wschód od
Kisielic dóbr Langenau (Łęgowo). Z Liną von Polenz Albert miał dwoje
dzieci; syna Gunthera i córkę także imieniem Lina. Po śmierci małżonków
Alberta i Liny von Benenckendorf und von Hindenburg, ich syn Ginther
oddziedziczył w roku 1890.Łęgowo zaś Ogrodzieniec przypadł jego siostrze Linie.
Pod wpływem rodziny tradycyjnie dbającej o to, by dobra Hindenburgów nie
poszły w inne ręce, doszło o małżeństwa Liny z majorem Otto Ludwigiem
von Benenkendorf und von Hindenburg – bratem przyszłego feldmarszałka Rzeszy.
Po śmierci majora Otto Ludwiga, który zmarł 11 listopada 1908 roku,
jedyną posiadaczką Ogrodzieńca została Lina. Ogrodzieniec w rękach
wdowy po majorze Otto Ludwigu znajdował się do roku 1927. To jest
do czasu, gdy dobra te stały się na powrót własnością przedstawiciela
linii męskiej rodu Hindenburgów. Stało się to z inicjatywy szambelana
von Oldenburga dziedzica dóbr Januszewa oraz Towarzystwa Weteranów Wojennych,
które z okazji jubileuszu 80-lecia, wybranego w 1925 roku na prezydenta
Niemiec feldmarszałka Rzeszy Paula von Beneneckendorf und von Hindenburg,
ogłosiło zbiórkę narodową celem uzyskania funduszy dla odkupienia rodowego
majątku Hindenburgów i przekazania go w ręce wielce szacownego i zasłużonego
dla narodu niemieckiego jubilata.
Nowy właściciel Ogrodzieńca przebudował w 1928 roku swoja rezydencję według
projektu architekta Bidenberga w neobarokową budowlę pałacową otoczoną ogrodem
i parkiem. W przebudowanym pałacu Paul von Hindenburg und Beneckendorf mieszkał,
aż do swej śmierci w roku 1934. Po śmierci starego feldmarszłka, dobra i pałac
w Ogrodzieńcu odziedziczył jego syn generał-leutnant Oskar von Benenckendorf und von Hindenburg.
Pałac w Ogrodzieńcu przebudowany przez Paula von Hindenburga w roku 1928
|