Fragment książki pt.    "Zamki, pałace, dwory i inne zabytki powiatu iławskiego"    Autor: Wiesław Niesiobędzki, Iława, 2003    Wszelkie prawa zastrzeżone.    Tekst zamieszczony za zgodą autora.

    Wieś leżąca ok. 6 km od Susza w powiecie Iławskim. Po raz pierwszy w dokumentach Bałoszyce pojawiły się w 1316 roku pod nazwą Balicic. Początki wsi początki giną w mrokach historii. Znalezione tutaj podczas badań archeologicznych prowadzonych w pierwszej poł. XX wieku znaleziska archeologiczne i numizmatyczne wskazują, że tereny te w czasach najdawniejszych mogła zamieszkiwać ludność spokrewniona z Gotami, a przynajmniej utrzymująca z tym ludem rozwinięte kontakty handlowe. Świadectwem ich pobytu są dwa wzgórza położone w głębi lasu, pośród bagien olchowych około 500 m od drogi z Bałoszyc do Czernichowa.

    Na jednym z nich porośniętym laskiem sosnowym, nazywanym przed laty Klein Schlossberg (Mała Góra Zamkowa) istniała niegdyś warowna osada lub gród, śladem tego jest pas ziemi długi na około 60 kroków i szeroki na 10 kroków. W jego trzech rogach znaleźć można stosy drobnych kamieni polnych wymieszanych z tłuczoną cegłą. U stóp owego wzgórza rosną dwa prastare dęby, jeden o obwodzie pnia 4m, drugi zaś 5 m. Pnie dębów są wydrążone w środku i miały być konstrukcją nośna mostu prowadzącego ponad bagnem z małego grodziska zwanego Klein Schlossberg na leżące w pobliżu dużo większe grodzisko nazywane Dużą Górą Zamkową, którą jest grodzisko wyższe o około 15 metrów porośnięte dębiną i otoczone trzęsawiskiem, będącym pozostałością otaczającego wysepkę leśnego jeziora. Jezioro to z biegiem lat na skutek działań pogody i klimatu wyschło i zamieniło się w bagno. Na grodzisku dużym jeszcze dzisiaj można znaleźć pokruszone resztki walających się murów, które według starej miejscowej tradycji są pozostałością po pobudowanej tu w okresie późniejszym kuźni.

Kościół w Bałoszycach

    Dokument z 1316 roku wymienia z nazwiska proboszcza parafii bałoszyckiej, zatem już wtedy musiał tu istnieć kościół, zniszczony albo podczas wojny głodowej z roku 1414 albo podczas wojny 13-letniej, gdyż dokumenty z wieku XVI mówią już o przynależności Bałoszyc do parafii Jawty Wielkie.

    Nowy kościół pochodzący z XVII wieku pobudowany został na starych XIV wiecznych fundamentach. Nawa kościoła została zbudowana z muru pruskiego i obecny swój kształt zawdzięcza przebudowie dokonanej w wieku XIX. Od roku 1532 Bałoszyce należały do Georga von Polenza biskupa Pomezanii, który w I połowie XVII wieku zbudował tutaj barokową rezydencję pałacową.

    W roku 1683 całość dóbr bałoszyckich razem z pałacem od rodziny Polentzów kupił graf von Brunnecke. Najznakomitszym przedstawicielem tego rodu był żyjący w latach 1786 - 1866 feldmarszałek Prus Manfred graf von Brunnecke dobroczyńca wsi i fundator wielu tutejszych zabytków. Feldmarszałek w roku 1786 zbudował w Bałoszycach dwuklasową szkołę, rozbudował kościół i ufundował budowę dzwonnicy, kazał też odlać dzwon, na którym wyryta została sentencja z jego wiersza.

Neogotycki pałac w Bałoszycach

    Potomek feldmarszałka – Karl Otto Magnus von Brunnecke nadburgrabia Królestwa Prus i marszałek landtagu pruskiego, po roku 1850 przebudował XVII wieczny pałac barokowy w modnym wówczas stylu neogotyckim. Pałac przebudowany według projektu architekta Luisa Runge na wzór pałacu Babelsberg koło Berlina, otrzymał kształt regularnej bryły z krzyżowymi blankami i wieżyczkami narożnymi, otoczony został rozległym parkiem. Po przebudowie pałacu, jego wnętrza zostały wyposażone w stare stylowe meble, i ozdobione zbiorem starych obrazów, które gromadził Theodor von Schön pradziadek grafa Sigfrieda von Brunecke. Pałac zniszczony po 1945 roku, odbudowany w latach 1973 – 1979, obecnie pełni funkcje reprezentacyjnego hotelu.